Yenidoğan Sarılık Çeşitleri

Bebeğinizdeki sarılığın cinsini bilerek duruma yaklaşmak sizi ve bebeğinizi rahatlatacaktır.Sarılık kanda biriken bilirubinin cinsine göre 2'ye ayrılır.

İndirekt bilirubin artması: Yenidoğanda en sık karşılaşılan sarılıktır. Fizyolojik veya patalojik olabilir.

Direkt bilirubin artması: Yenidoğan döneminde karşımıza çok nadir çıkar.Daima patolojik sarılıtır.Eğer direkt bilirubin artmış ise bebeğin karaciğerinde bozukluk veya safra yollarında bir tıkanıklık vardır.

Yenidoğan sarılık türleri

Fizyolojik (normal) sarılık: Yenidoğmuş bebeklerin karaciğeri henüz tam olgunlaşmadığı için fonksiyonlarını yerine tam getirememktedir.Bu durumda 2-4gün içinde hafif bir sarılık görülür ve 1-2 hafta içerisinde kendiliğinden geçer.
Prematüre sarılık: Zamanından önce doğmuş bebeklerde görülen sarılıktır.Bu durum normal bir bebekte kendiliğinden geçerken prematürelerde daha riskli bir durum olup tedavi için doktor kontrolunde olunmalıdır.
Anne sütü sarılığı: Annesini emen bebklerin %1-%2'inde görülür.Anne sütündeki bazı maddeler sarılığa neden olur.Bebek bağırsak yoluyla bilirubini atamamasıyla oluşur.Doğum sonrası 3-6 gün içinde oluşmaya başlar 3-12 haftada bağırsaklarında bilirubini atabilme aşamasına gelmesiyle kendiliğinden iyileşir
Emzirme sarılığı: Anneyi yeterli ememeyen, sütün az olması durumunda oluşur.Anneleri emzirme hemşiresine yönlendirmeli emzirmeyle ilgili eksik ya da hatalar varsa düzeltilmeli anne sütü artırmaya yönelik tavsiyeler verilmeli.
Kan uyuşmazlığı sarılığı: Kan grubu dediğimiz ABO veya Rh sorunları nedeniyle oluşan sarılıktır.ABO uyuşmazlığı annenin kan grubunun O grubu bebeğin kan grubunun ise A ya da B olur ve bebeğin yenidoğan döneminde sarılık oluşuyorsa bu ABO uyuşmazlığı denir.Anne bebe bebeğin farklı kan grubu olduğu durumda anne bebeğin kanını düşman olarak algılar antikor üretebilir. Antikorlar kırmızı kan hücrelerinin yıkımını başlatır ve ortaya aniden bilirubin çıkmasına neden olur.Doğumdan hemen sonra bu durum ortaya çıkar. Rh uyuşmazlığındaki sarılık ise en ağır tablodur.Bu durum varsa bebeğe fototerapi başlanmalıdır. Anti -D gamma globulin yapılarak antikor oluşumu engellenir.Tedavide bazen kan değişimi de uygulanıyor.

Tanı nasıl konur?

• Sarılık muayenesi
• cilde parmakla bastırılarak gözle cildin izlenmesi
• bilirubinometreler ile ölçüm
• periferik yaymalar
• serum bilirubin seviyesi
• serum direkt bilirubin seviyesi
• serum indirekt bilirubin seviyesi 

Sarılık  Tedavisi 

Fototerapi (ışık tedavisi) : Prematüre doğum ya da düşük doğum ağırlıklı (2500gr) bebek ise ve kandaki bilirubin seviyesi 15mg/dl’nin üzerindeyse fototerapi uygulanmaya başlar.Fototerapide uygulanan mavi ışık deride biriken bilirubinin suda çözünecek hale gelmesini sağlayarak idrarla atılıcak hale getirilir.

Fototerapide bebek sadece alt beziyle bırakılır.Gözleri ışıktan zarar görmemesi için maske takılır.Bebeğin sarılık düzeyine göre ışık tedavisi uygulanır.Bu süreçte bebeğin sıvı kaybı artacağı için 2 saatte bir emzirme ve bazen damardan sıvı desteği de uygulanabilmektedir.Bebek ışık tedavisi alırken daha sulu ve daha çok sayıda dışkılayacaktadır.Tedavi esnasında maskenin kayması ve uzun süre gözlere mavi ışık yansıması görmede sorun oluşturabileceği unutulmamalı ve bebek yakından gözlemlenmelidir. Ayrıca bebeğe farklı pozisyonlar uygulanmalıdır.

 Kan değişimi (exchange transfüzyon): Kan değişimi bilirubin seviyesinin çok aşırı miktarda olması (20-25 mg/dl) durumunda uygulanır. Oldukça dikkat edilmesi gereken bir tedavidir.Bebeğin kilosu, kaç günlük olduğu, kaç haftalık doğduğuna göre karar verilir.Doktor eşliğinde uygulanır.Steril şartlarda uygulama yapılmalıdır.Kan değişiminde bebeğe kendi kan grubu ve Rh  aynı kan verilmelidir.Çok acil bir durum ve hayati durum söz konusu ise O grubu kan transfüzyonu uygulanabilmektedir.Transfüzyon öncesi kan bankasında kan grubu tayinleri ve verilecek kan ile bebeğin kanının uygunluğu açısından cross-match yapılarak kanın uygun olup olmadığına bakılır. Kan transfüzyon kriterlerine göre tedavi uygulanmalıdır.Verilecek kan çok soğuk verilmemelidir.Transfüzyon esnasında bebeğin vital bulguları sık aralıklarla izlenmelidir.

İlaç tedavisi: Bilirubin atılımını hızlandırıcı ilaçlar kullanılır.

  

Bebeğinizde sarılık varsa neler yapmalısınız?

• Bebeğinizde ister fizyolojik ister patolojik sarılık olsun doktor kontrolünde olmalı.
• Sarılık durumunda sık sık emzirmeli 1-2 satte  bir emzirmeli
• İdrar çıkışını kontrol etmelisiniz.
• Şekerli su verilmemeli karaciğeri dahada yoracaktır.
• Kilo takibi yapmalısınız.
• Bebeğinizin ateşini sık takip etmelisiniz.
• Enfeksiyondan korumalısnız.
• Ellerinizi mutlaka yıkamalısınız
• Ziyaretçiyi kısıtlayınız.
• Bebeğin ağlamasının tiz olup olmadığını,emmesinin zayıflayıf zayıflamadığını kontrol ediniz.
• Cilt rengini ve göz akı renk kontrolünü yapınız.
• Tüm bu izlemleri kayıt ediniz.

Tekrar görüşünceye kadar esen kalın.